استاد رائفی پور یکی از نظریه پردازان معروف ایرانی است که جوانان کشور ما به نظرات و باورهای ایشان، توجه خاصی دارند. این سخنران همواره سعی کرده در مورد مسائل روز دنیا صحبت کرده و با جذابیت های دین اسلام، جوانان را به جای دوری از دین، به آن ترغیب کند. در مورد ارزهای دیجیتال هم نظرات جالب و متفاوتی دارد اما از حکم شرعی ارز دیجیتال، چیزی نگفته است. آیت الله گلپایگانی جزو آن دسته از بزرگان دینی کشور ما است که ارزهای دیجیتال را دارای اشکال دانسته و به صورت واضح، معاملات ارز دیجیتال بین مسلمانان را حرام اعلام می کند. اما اگر یک فرد مسلمان این ارزهای دیجیتال را به یک فرد غیر مسلمان هدیه دهد یا حتی بفروشد و در ازای آن پولی دریافت کند، اشکالی ندارد. آیت‌الله سیستانی مرجع تقلید بزرگ شیعیان به خریداری یا فروش ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین و اتریوم اجازه داده است.
اما برخی دیگر مثل آیت الله خامنه ای، معامله با آن در صورت رعایت چهارچوب ها را بدون اشکال می دانند. این عالم دینی در مورد ارزهای دیجیتال، نظرات مختلفی ارائه داده و به نظر می رسد که این نظرات، بر اساس شرایط استفاده از رمزارزها است. به باور و عقیده ایشان، در صورتی که استفاده از این دارایی ها بر خلاف قانون بوده و جزو مفاسد اقتصادی شناخته شود، حرام است. در غیر این صورت اگر سود دریافتی از آن در چهارچوب شرع بوده و از نظر قانونی مشکلی نداشته باشد، انجام آن اشکال خاصی ندارد. اکثر مراجع دینی بر این باور هستند که در ترید ارز دیجیتال، شک و شبهات زیادی وجود دارد اما همه آن‌ها این ارز را حرام اعلام نکرده اند.
سایت “دیجی تریدرز” در چهارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران، خدمات خود را ارائه می کند. همچنین رهبری، به دولت و دستگاه های نظارتی تاکید دارند که فعالیت در حوزه رمز ارز ها، در صورت پیروی از قوانین و چارچوب جمهوری اسلامی ایران بدون مشکل است و ارگان های مربوطه، موظف به نظارت بر این حوزه می باشند. در حال حاضر بیت‌کوین، اتریوم، ایکس آر پی، بیت‌کوین کش و لیت‌کوین در صدر جدول ارزهای مجازی جهان قرار دارند. امروزه بیش از ۷۰۰ ارز دیجیتال مختلف وجود دارد اما بیت کوین هنوز هم در این صنعت به عنوان رهبر باقی مانده است. شاید روزی ارزهای دیجیتالی، جایگزین پول واقعی در بازار جهانی شوند که آنوقت موضوع فرق می‌کند، اما فعلاً نه تنها چنین نشده، بلکه حتی کشورهای اروپایی نیز این ارزها را به دو بخش “قانونی و غیر قانونی” تقسیم نموده‌اند.
همچنین ضرر عمومی از حضور رمز ارزها برای جامعه قابل اثبات نیست و همان طور که در انتهای مقاله توضیح خواهیم داد رمز ارزها دارای ویژگی‌هایی هستند که در نظر اسلام پسندیده بوده، ولی ارزهای فعلی دنیا فاقد این خصوصیات هستند. از عوامل دیگری که برای باطل بودن معامله با بیت‌کوین یا حرام بودن آن آورده می‌شود ادعای ارتباط آن با دشمنان مسلمانان یا امثال آن است که می‌تواند تحت عنوان قاعده نفی سبیل برای ارائه حکم شرعی له یا علیه رمز ارزها استفاده شود. در نهایت حکم شرعی ارزهای دیجیتال هنوز موضوعی است که در بین علما و فقها بحث و جدل به همراه دارد.
تجارت و تبادلات مالی در قرآن به عنوان فعالیتی مشروع و مورد قبول در نظام اسلامی تلقی می‌شود. در اینجا می‌توان به دو اصل اساسی تجارت اسلامی یعنی عدالت و رضایت طرفین اشاره کرد. اگر تبادلات ارزهای دیجیتال با رعایت این اصول انجام شود و عدالت و رضایت طرفین حاکم باشد می‌توان آن را با تجارت مشروع و مجاز مطابقت داد. “قاعده لاضرر و لاضرار فی الاسلام” نیز از فقه فردی به فقه حکومتی وارد شده است و بیانگر این است که هیچ کدام از طرفین معامله نباید در هیچ معامله ای متضرر شوند که این مساله در سطح حکومتی و اقتصاد نیز قابل تعمیم می باشد.
از طرفی نیز مطابق قاعده «نفی سبیل» خرید و فروش ارزهای دیجیتال یا هر دارایی دیگری به شرطی قابل پذیرش است که ضرر و زیانی متوجه مسلمانان و جوامع اسلامی نشود. به دلیل ماهیت غیرمتمرکز بودن، ارزهای دیجیتال در کنترل شخص یا دولت خاصی نیستند و عرضه و تقاضای آن‌ها توسط مردم و بسته به فعالیت آن‌ها کنترل می‌شود. قبل از این که به بررسی حکم شرعی ارزهای دیجیتال آشنا شویم، باید ابتدا ببینیم ارز دیجیتال به چه چیزی اطلاق می‌شود تا بدانیم که این نوع از دارایی چه چارچوبی در اقتصاد اسلامی دارد. بدیهی است که نظر ایشان به عنوان رهبر جمهوری اسلامی، نسبت به نظر دیگر علمای دینی کمی پخته تر باشد؛ چرا که جنبه های سیاسی و اجتماعی ارزهای دیجیتال و همچنین مصلحت مردم کشور را هم در کنار آموزه ها و مفاهیم دینی در نظر می گیرند.
در دنیای پیشرفته و فناورانه امروز با ظهور ارزهای دیجیتال و بلاک‌چین مفهوم پول و تعاملات مالی نیز تحولات قابل توجهی را تجربه کرده است. در شکل گیری این نوع ارزها یکی از مسائل مطرح شده حکم شرعی آن‌ها بوده به‌شمار می‌رود. با توجه به اهمیت بزرگی که مفاهیم شرعی در زندگی مسلمانان به خود اختصاص می‌دهند، بررسی حکم شرعی ارزهای دیجیتال از اهمیت بسیاری برخوردار است. از نظر قانونی، خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران تا زمانی است که ابزاری برای انجام جرم دیگر نباشد و یا قوانین بالادستی را نقض نکند، قانونی است و جرم محسوب نمی شود. اما استفاده از ارز دیجیتال به عنوان یک روش پرداخت ممنوع است و تنها می توان از آن به عنوان یک دارایی استفاده کرد. همچنین خرید و فروش ارز دیجیتال باید در صرافی هایی صورت بگیرد که مقررات را رعایت کرده باشند و از طریق بانک مرکزی مجوز داشته باشند.
آیت الله زنجایی در این خصوص اعلام کرده است که اگر خرید و فروش بیت کوین و یا سایر ارزهای دیجیتال بر خلاف قانون باشد مفسده اقتصادی داشته باشد، خرید و فروش آن همراه با اشکال است اما در غیر این صورت انجام این کار را بلامانع می دانند. امروزه صرافی‌های داخلی بسیاری را مشاهده می‌کنیم که امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال را برای کاربران ایرانی فراهم کرده‌اند. اگرچه ماین کردن و استخراج ارزهایی مانند بیت‌کوین به دلیل مصرف زیاد انرژی در داخل کشور ممنوع است اما معاملات آن مانعی ندارد، اگرچه که به صورت رسمی پذیرفته نشده‌اند.
آیت‌الله سیستانی یکی از علمای بزرگ شیعه و جهان اسلام تأکید داشتند که از منظر دین و شرع، اگر ارزهای دیجیتال برای معامله و ترید مورداستفاده قرار گیرند می‌توانند اثر مخربی داشته باشند. ایشان بیان کردند که از هرگونه معامله که به ترویج عملیات نامشروع منجر شود پرهیز نمایند. حتی تعدادی از مراجع به دلیل پیچیدگی و ابهامات موجود در معاملات ارزی، در این زمینه اظهار نظر نکرده‌اند. بر اساس نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، فعالیت در بازارهای ارز دیجیتال (استخراج، خرید و فروش) مجاز و شرعی است.
پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی مد ظلّه العالی، «خرید و فروش بیت کوین». چرا برای شروع بحث از قول برادران اهل سنت مبنی بر ( قمار ) بودن یا نبودن رمز ارزها صحبت به میان امده ؟ و بعد از اقوال و فتاوای مراجع شیعه ، بیان شده ! یکی دیگر از بزرگ ترین فقهای شیعه، آیت الله نوری همدانی است و افراد زیادی از سراسر دنیا از ایشان پیروی می کنند. حتی بسیاری از علمای دیگر هم برای اظهار نظر در مورد یک موضوع خاص، به نظر این عالم توجه خواهند کرد. اما ضررهای عمومی ارزهای دیجیتال برای جامعه قابل اثبات نیستند؛ زیرا که ارزهای دیجیتال، دارای ویژگی‌های خاصی هستند که مورد تایید اسلام است ولی ارزهای موجود در دنیای امروز، فاقد این ویژگی‌ها می باشند.
